Lịch sử Hoàng gia Anh 8: sự suy thoái của chế độ phong kiến Anh

Cùng một cha nhưng người được ưa, kẻ bị ghét và sự suy thoái của chế độ phong kiến Anh.

Henry II thừa hưởng rất nhiều đất đai từ hai bên nội ngoại. So với những ông vua trước đây thì ông sở hữu nhiều đất đai hơn cả. Cuộc hôn nhân của ông với Eleanor xứ Aquitaine giúp ông có thêm vùng đất phía nam của Anjou. Tính ra, vua Pháp còn có ít đất đai hơn phần đất ở Pháp của Henry.

Đế chế của Henry II. Màu xanh lá: đất bên cha. Màu đỏ đậm: đất bên mẹ. Màu da trời: đất bên vợ. Màu vàng: đất từ cuộc hôn nhân của con trai. Màu tím: đất của vua Pháp. Màu đỏ nhạt: đất thừa nhận vua Pháp là vua tối cao.

Tuy nhiên, Henry lại rơi vào tình trạng cơm không lành, canh không ngọt với người vợ xinh đẹp và quyền lực. Hai con trai của ông là Richard và John lại đứng về phía mẹ. Có vẻ là chuyện Richard và John chống lại cha mình
thì không được hợp lẽ lắm nhưng chung quy lại thì họ cũng chỉ thi hành nghĩa vụ với vua Pháp. Năm 1189, Henry qua đời trong cảnh chán chường tuyệt vọng vì bị hai con ruột của mình và vua Pháp đánh bại.

Một trong hai “nghịch tử” của Henry là Richard kế vị. Richard I là một trong những vị vua Anh được lòng dân nhất dù rằng ông ít khi ở Anh (ông ở Anh chỉ 5-6 năm), ông này can đảm, giỏi chiến sự, nhưng biệt danh Coeur de Lion (Trái Tim Sư Tử) của ông cho thấy rằng ông rất “Pháp” chứ không hề “Anh” chút nào.

Tranh vẽ vua Richard I của Merry-Joseph Blondel vào thế kỷ 19

Richard là mẫu vua lí tưởng, ông chinh phục Đất Thánh với tài năng, lòng can đảm và đức độ. Trên đường trở về: Richard bị Công Tước Áo bắt giữ vì hai bên có đôi co qua lại khi ở Jerusalem. Vị công tước đòi tiền chuộc mới chịu thả vua, và phải mất hai năm nước Anh mới chuẩn bị đủ tiền chuộc. Chẳng bao lâu sau, năm 1199: Richard bị giết ở Pháp. Khi ông qua đời, vua Pháp chiếm lại toàn bộ vùng đất của ông ở Pháp.

Còn nước Anh bỏ ngỏ cho ai? Vì Richard không có con trai nên em trai của ông là John thay ông kế vị. Nếu như ông anh rất được mọi người yêu mến thì ông em lại hoàn toàn ngược lại. ông không hề được lòng cả ba tầng lớp
quan trọng nhất là giới quý tộc, thương nhân và nhà thờ. Ông bị ghét cũng bởi vì quá tham lam. John cố vơ vét tiền của từ trên xuống dưới, đòi nhiều hơn các khoản thu theo thông lệ, tăng thuế, chiếm đất, chiếm tài sản…Ông lấy tiền của giới quý tộc Anh nhưng không thể bảo vệ những vùng đắt của họ ở Normandy khỏi tay vua Pháp, ông không đồng tình với giáo hoàng trong việc đề cử tổồng giám mục Canterbury, vị giáo hoàng kêu gọi vua Pháp tấn công Anh và đóng cửa tất cả nhà thờ. Thời đó, chuyện này là vô cùng nghiêm trọng bởi dân chúng cho rằng nếu không có nhà thờ thì tất cả họ sẽ xuống địa ngục. John đành nhượng bộ.

Năm 1215, John muốn chiếm lại vùng Normandy và kêu gọi những chúa đất chiến đấu cho ông. Họ không còn tin tưởng John và hành quân về London. Giới thương nhân phẫn nộ cùng gia nhập đoàn quân và ép John kí thỏa thuận mới. Thỏa thuận này được gọi là Magna Carta (trong tiếng latin có nghĩa là Đại Hiến Chương).

Vua John miễn cưỡng kí Magna Carta trên bờ sông Thames vào năm 15/6/1215. Tranh từ “Biên niên sử nước Anh” của James Doyle.

Nói một chút về Magna Carta thì đây là biểu tượng quan trọng của tự do chính trị. Đại thể là nhà vua hứa sẽ bảo vệ những “người dân tự do” và những người này sẽ có quyền công bằng và hợp pháp trước tòa. Nói vậy thôi chứ phải mấy trăm năm nữa người dân mới có chút thực quyền bởi thời đó chưa tới 1/4 dân chúng được coi là người dân tự do. Giới quý tộc khi ép vua kí thỏa thuận này cũng chẳng hề nghĩ đến con dân mà chỉ là để đảm bảo rằng John không vượt quá quyền hạn được cho phép của mình. Những người kế vị của John cũng không được phép quên hiến chương này. Mọi vị vua đều thừa nhận Magna Carta, cho đến thế kỉ thứ 16 – một chế độ quân chủ mới được hình thành.

Dù Magna Carta lúc bấy giờ cũng chẳng giúp gì cho đại bộ phận dân đen nhưng đã đánh dấu giai đoạn suy thoái và sụp đổ của chế độ phong kiến Anh.